HAVACILIK YASTA, YOLCULAR PANİKTE: 2024 YILININ SON ÇEYREĞİNDE ÖLÜMCÜL TİCARİ UÇAK KAZALARI
Hayat, umut edince, hayaller kurunca, sevdiklerimize kavuşunca, sarılınca değerli yaşanır ve anlam kazanır. Her yeni yıl, insanların umudu, hayalleri, aşkları, sevgileri, mutlulukları için heyecanlandığı ve yeniden doğmuşçasına güne uyandıkları bir yolculuktur. 2025 yılına uzanan bu yolculuk havacılık sektöründe büyük bir acıya sebep oldu. Bir haftada dört uçak kazası meydana gelirken, bu kazaların ikisinde can kayıpları oldu. Üstelik bu iki kazanın olma şekli ve sebepleri, tüm toplumu etkiledi. Herkes, uçak kazalarının sebeplerinden daha çok, kazaların neden art arda olduğunu sorgulamaya başladı.
Hatta uçak kazalarının aynı haftada meydana gelmesinde, siyaset, ekonomi, iklim krizi ve astroloji bilimleri dahil oldu ve yapılan değerlendirmeler incelendiğinde, bu faktörlerin etkilerinin araştırmaya değer olduğu ortadadır. Ancak gün geçtikçe artan uçuş sayılarını görmezden gelerek, son yıllarda uçak kazalarında geçmiş yıllara göre artış olduğunu ve bunun sebebinin sadece iklim krizi, astroloji ya da siyaset olduğunu söylemek mümkün görülmemektedir. Derinlemesine araştırma yapılmadan, geçmiş verileri incelenmeden, karşılaştırma yapmadan, 2024 yılını, üstelik 2024 Aralık ayını işaret etmek ve toplumu paniğe sürüklemek doğru değildir.
| Tarih | Olay | Uçak Tipi | Taşıyıcı Firma | Can Kaybı |
|---|---|---|---|---|
| 25 Aralık | 8243 sefer sayılı uçuş Kazakistan’da düştü | Embraer 190 | Azerbaijan Airlines | 38 |
| 29 Aralık | Jeju Air 2216, Güney Kore’ye acil iniş yaptı | Boeing 737-800 | Jeju Air | 179 |
| 29 Aralık | Air Canada 2259, Kanada’da pistten kaydı | De Havilland Dash 8-400 | Air Canada | YOK |
| 29 Aralık | KLM 1204, Norveç’e acil iniş yaptı | Boeing 737-800 | KLM Flight | YOK |
2024 Aralık ayında can kaybıyla sonuçlanan kazalar art arda yaşanmış ve en ölümcül kaza 29 Aralık tarihinde yaşanmıştır. 29 Aralık’ta Jeju Air Flight 2216 sefer sayılı Boeing 737-800 uçağının Güney Kore’nin Muan kentinde gövde iniş yaparken pistten çıkmasıyla meydana gelmiş ve uçaktaki 181 kişiden 179’u yaşamını yitirmiştir. Yaşanan kazaların ardından cevap aranan soru ise, uçak kazalarının neden meydana geldiği olmuştur. Bir uçak kazası meydana geldiği anda sebebini söylemek ya da bunu netleştirmek mümkün olmamaktadır. Üstelik kaza yeni olmuşken, sektör paydaşlarının yorumları, medyanın yayınladıkları göz önünde bulundurulduğunda, korumacı tavırlar, bilgi kirliliği ve gerçekten uzak iddialar, bir uçak kazasının neden meydana geldiğini netleştirmemektedir.
Havacılık kazasını araştırmak zaman alıcı ve karmaşık bir süreçtir. Ancak henüz meydana gelmiş olan bu kazalar için insanların ‘havayolu taşımacılığının tehlikeli’ olduğu algısının yayılması ve uçuşu olan yolcuların korkuya kapılması, bir diğer ifadeyle uçak kazalarının toplumu endişeye sürüklemesi konusu ele alınmalı ve tartışılmalıdır. Hava taşımacılığı, mevcut ulaştırma modları arasında en güvenli ulaşım modu olma özelliği taşımaktadır. Bu özellik, geçmişten günümüze hızla büyüyen hava taşımacılığı sektöründe, oldukça önemli faktörlerden biridir. Havayolu taşımacılığının yolcuya sağladığı olanaklar (emniyet, güven, konfor, zaman faydası…) göz önünde bulundurulduğunda, gelecekte bu taşımacılığın daha da artacağını söylemek mümkündür. Sektörde var olan bu beklenti karşısında, farklı disiplinlerin ortaya konularak uçak kazalarının sanki daha artacağı iddialarının ortaya atılması engellenme ve yaşanan panik havası ortadan kaldırılmalıdır.
Havayolu ulaşımının her ne kadar en güvenli ulaşım metodu olduğu ifade edilse de, yaşanan art arda kazalarda ve ölüm haberlerinde insanların korkması, yolcuların paniğe kapılması normaldir. Bireyler bilmedikleri riskleri abartma eğiliminde olduklarından ve riskleri objektif değerlendirmek yerine subjektif değerlendirdiklerinden havayolu taşımacılığını riskli olarak algılayıp paniğe kapılabilirler. Bu sebeple uçak kazalarının araştırma süreci gibi, insanların kazalara karşı tepkileri ve algıları da önemsenmelidir. Yetkililerin yapacağı açıklamalardan, meydanın paylaşacağı haberlere kadar, süreci titizlikle yürütmek gerekmektedir.
2025 yılbaşı gecesinde dünyanın gündemi olan uçak kazaları, yeni yıla girdiğimiz şu günlerde konuşulmaya devam etmektedir. Uçak kazaları, ticari olsun ya da olmasın, can kaybıyla sonuçlansın ya da sonuçlanmasın, her havacılık olayına dikkatleri çekmeye başladı. Dünyanın dört bir yanındaki ülkelerdeki siyasi karışıklıklar, savaşlar, ekonomik sarsıntılar, ticari kaygılar ve küresel olarak varlığını sürdürmekte ısrarcı olan iklim krizi; bundan sonra yaşanacak tüm havacılık olaylarının ön plana çıkarılacağını göstermektedir. Sadece uçak yolcularını değil, havacılık endüstrisini ve paydaşlarını daha zor günlerin beklediği ortadadır. Ülkelerin, sektörün ve havacılık işletmelerinin; yönetsel ve operasyonel süreçlerde stratejik olarak hareket etmesinin ve atılan her adımı bilimle anlamlandırmasının her zamankinden daha önemli olduğu bir yıldayız. 2025 yılı havacılık için önemli ve zorlu bir yıl olacaktır.
Dr. Öğr. Üyesi Gülaçtı ŞEN
Bölüm Başkanı
Balıkesir Üniversitesi
ESHYO Havacılık Yönetimi
