Halen, merkez Melikgazi ilçesi Esenyurt Mahellesi’nde mevcut bulunan 2’nci Hava İkmal Bakım Merkezi’nin Erkilet’deki Fasbat Tesisleri’nde NATO’nun belirlediği askeri standartlarda C-130, C-160 ve Casa türü askeri nakliye uçaklarının fabrika seviyesi bakımları yapılıyor. Yeni düzenleme ile merkez Kocasinan İlçesi’ndeki Erkilet’te hem uçuşlar gerçekleştirilecek hem de askeri uçaklar için yedek parça ve başka donanımların imalatı yapılacak olan . Kentin iki ayrı yakasındaki iki askeri tesis bütünleşmiş olacak.
Bu sayede, askeri cenk ve nakliye uçaklarına yakıt mümkün kılan tanker uçak ile Türk Hava Kuvvetleri için üretimi yapılan Kayseri Erkilet 12’nci Hava Ulaştırma Temel Üs Komutanlığı’ndaki 221’inci Filoya dahil olan Airbus Military’nin yeni kuşak ‘A400M’ nakliye uçağı ile bunu takip edecek yeni uçakların bakımı da birleştirilmiş tesiste yapılacak olan . Yeni tesiste , bu tür uçakları barındıracak hangarlar yapılacak olan .
Atatürk’ün emriyle Kayseri’de Cumhuriyet’in ilk senelerinde kurulan ve Türkiye’nin ilk ulusal uçaklarını imal eden Hava İkmal Bakım Merkezi, buradan emekli olan ve ayrılıp kendi özel işini kuranlar sayesinde Kayseri’nin Türkiye sınaisinde önemli bir yere sahip olması ve adeta bir okul görevi görmesiyle de biliniyor. Hava İkmal’de, yıllarca tornacı ustası olarak çalıştıktan akabinde emekli olan 11’inci Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün babası Ahmet Hamdi Gül’de onlardan biri. Cumhurbaşkanının babası Ahmet Hamdi Gül, "1941 yılından bu yana orada çalıştım ve emekli oldumk.Hava İkmal Bakım bizim çalıştığımız zamanda torna makinaları manueldi. Yetenek, beceri ve dikkat isterdi" diye belirtti .
Halen Türk Hava Kuvvetleri envanterindeki bir çok fazla uçağa yedek parça, Türk Silahlı Kuvvetleri’ne personel ve malzeme paraşütleri başta olmak üzere bir çok fazla üretim yapan tesisteki hangarlar, eski model uçaklar için yapıldığından şimdilerde depo olarak kullanılıyor. Hangarlar bir anlamla vasfını yitirirken Hava İkmal bakım merkezinin bulunduğu alandaki toprak piste nihayet 50 yıldır uçak inmiyor. Bu güne dek Yedek hava alanı olarak tutulan Hava ikmal Bakım merkezi çevresinde bu nedenle hava mania planı kaldırılarak, bu bölgelerde inşaat yapılabiliyor. Merkez içinde mevcut bulunan lojmanlar, asker hastanesi, Garnizon şehitliği korunacak. 2 milyon 700 bin metrekare alana sahip tesislerde halen 200 bin kapalı, 100 bin metrekarelik alan kullanılıyor.
Bu çok büyük projeyi planlayan ve nihayet 4 senede çizilen projenin yaşama geçirilmesi için Milli Savunma Bakanlığı ve Türk Silahlı Kuvvetleri ve Hava Kuvvetleri arasında mekik dokuyan Kayseri Büyükşehir Belediye eski Başkanı ve AKP – AK Parti mebus namzet adayı Mehmet Özhaseki, projenin Türkiye için bir ilk olacağını belirtti . Özhaseki, ‘Kayseri Modeli’ ismini verdikleri yöntemle bu tür bir çok fazla projeyi yaşama geçirdiklerini ortaya koyarak , bunları belirtti :
"Milli Savunma Bakanlığı tarafından incelemeye alınan proje ile ilgili olarak, Hava Kuvvetleri Komutanlığı (HKK) yenilenmiş kapasitesi daha yüksek ve daha çok fazla amele ve teknik kadronun çalışabileceği tesislere kavuşacak. Halen kentin Erciyes Dağı eteklerinde mevcut bulunan tesis, Erkilet 12’nci Hava Ulaştırma Üssü’nde, 2’nci Hava İkmal Bakım Merkezi’ne ait Fabrika Seviyesi Bakım Tesisleri (FASBAT) ile birleşerek, daha verimli hizmet verecek. HKK yaklaşık olarak 500 milyon TL gibi bir kazanımla Kayseri’deki iki ayrı tesisi hem yenileyecek hem birleştirilecek. Bunun üzerine küçük atölye ve tesisler günümüz şartlarına uygun hale getirildiği gibi HKK envanterine yeni dahil olan A 400 M türü yeni kuşak dev nakliye uçakları ile tanker uçağın sığacağı hangarlar yapılacak olan .
Bu hangarların en küçüğü 30 metre boyunda 75 metre eninde olacak. Yeni kuşak nakliye uçaklarının da FASBAT tesislerinde bakım ve onarımı yapılabilecek. Tesisteki tüm hangar ve atölyelerin içinde mevcut bulunan malzemeler belediye tarafından taşınacak ve yeni hangarlar ve fabrikanın kapalı ve aleni alanlarının yapımını Kayseri Büyükşehir Belediyesi üstlenecek. Erkilet hava üssündeki 2 milyon metrekarelik alana yapılacak olan yeni tesisler HKK vereceği proje çerçevesinde gerçekleşecek."
HAVACILIK MÜZESİ VE HAVACILIK SPORLARI YAPILACAK
Mehmet Özhaseki, Hava İkmal Bakım merkezinin eski yerine Central park düzenlemesi yapılacağını anlatırken, parkta havacılık tarihine ait bir müzenin de bulunduğunu belirtti . Özhaseki, "Bazı hangarlar, kullanılmayan makineler, eski uçak parçaları, üretime ait fotoğraflar muhafaza edilecek. Ayrıca, parkta paraşüt atlama kuleleri,yamaç paraşütü, yelkenkanat, ultraligt gibi etkinlikler de yapılacak olan . 2 milyon metrekarelik park, Kayseri’ye yeni bir yüz katacak. HKK ile gercekleşen mutabakat ve proje, şimdi MSB önünde. Onaylanması halinde, hem HKK hem Kayseri kenti kazanacak" diye belirtti .
2.HAVA İKMAL BAKIM MERKEZİ
Birinci Dünya Muharebesi ve daha akabinde Kurtuluş Muharebesi süresince uçak sanayinin bulunmayışı çok büyük sorunlara neden oldu. Atatürk, savunma ve savaş sanayi konusundaki nihayet teknolojiyi temsil eden havacılık sanayinin kurulması için Cumhuriyet’in ilanından akabinde direktif verdi. Çalışmaların sonucunda, Türk Tayyare Cemiyeti ile Alınan uçak üreticisi Junkers Flugzeugwerke A.G. arasında 15 Ağustos 1925 tarihinde gercekleşen mutabakat gereğince, Türkiye’de uçak ve motorlarını imal etmek amacıyla Tayyare ve Motor Türk Anonim Şirketi (TOMTAS) kuruldu.
Türk Hava Kuvvetleri’nde mevcut bulunan Junkers uçaklarının etraflı bakımlarını yapmak ve üretimini gerçekleştirmek amacıyla Kayseri’de bir fabrika kurulması kararlaştırıldı. Bu fabrikanın Kayseri’de kurulmasında, etrafı dağlarla çevrili bir ovadaki şehrin stratejik konumunun ve havacılık için 1’inci derecede önemli olan, şehrin güney kesimindeki geniş ve düz bir alanın varlığı önemli birer etken oldu. Kurulacak fabrika için her türlü teçhizat Almanya’dan getirildi. Gerekli malzemeler Hamburg’dan Mersin’e kadar denizyolu ile, Mersin’den Ulukışla’ya kadar trenle, Ulukışla’dan Kayseri’ye dek ise zamanın en çok fazla kullanılan ulaşım taşıtı kağnı ve develerle taşındı. Tamamını çelik konstrüksiyon olan 11 hangar içine tezgahlar monte edildi. Fabrikanın kurulmasında ve işletmeye açılmasında kalifiye insan gücü gereksinimi , Almanya’dan getirilen 5 mühendis, 120 Alman işçisinin yanında 240 Türk isçisi ile karşılandı. Fabrika 6 Ekim 1926’da açıldı. Fabrikanın açılmasıyla beraber , JUNKERS A 20, F 13 ve G-23 uçaklarının bakım, tamir ve revizyon işlemlerine başlanmıştır. Ancak, şirket 28 Haziran 1928 tarihinde kapatıldı.
1930 senesinde Tayyare Cemiyeti, kuruluşu hesabına tasfiye ederek fabrikayı Milli Müdafaa Vekaleti’ne devretmiş ve sene bitimine doğru bir daha uçakların bakim ve onarımına devam edildi. Mevcut tesisler 1932 senesinde Tayyare Fabrikası adım atmıştır. 1932 senesinde Milli Müdafaa Vekaleti ile Federal Amerikan İlie Curtiss Aeroplane and Motor Company mc. Firması arasında gercekleşen mutabakat neticesi , Curtiss Hawk ve Fledgllng uçaklarının imal etmeye başlanmıştır.
Toplam 33 tane Curtiss Hawk ve 8 tane Fledgling uçağı imal edildikten akabinde bu uçakların imal etmeye nihayet verildi. 1933 ortalama doğru fabrika tümüyle Milli Müdafaa Vekaleti’ne devredilerek tekrardan bir açılış yapıldı. 1935 senesinde 3 ayrı tipte yekün 50 tane planör, Türkkuşu ismine imal edildi. 1933-34 senelerinde fabrika sahasındaki meydan uçuşa açıldı. 1936 senesinde Alman uçak üreticisi Gothear Waggoii Fabrik A.G. ile lisans anlaşması yapılarak 1937 yılından bu yana Gotha 145 uçaklarının, imal etmeye başlanmış ve bu uçaklardan yekün 45 tane imal edildi.
Yine 1936 senesinde Polonya’nın Panstwowe Zaklady Ionicze firması ile lisans anlaşması yapılarak 1937 yılından bu yana PZL- 24A -24C uçaklarının imalatına başlandı. Bu uçaklardan da toplanı 24 tane üretildi. 1940 senesinde ise İngiliz Philhips And Powis Aircraft Ltd. firmasıyla lisans anlaşması yapılarak Magister imalatına başlanmıştır. Bu uçaktan yekün 24 tane imal edilmiştir. Yaklaşık 10 sene içerisinde 5 değişik tipte yekün 134 uçak üretilmiştir. Ayrıca 1937-1947 seneleri arasında 24 tip uçak fasbatı ve 14 tip traktör revizyonu gerçekleştirildi. 1950 yılından bu yana Tayyare Fabrikası’nın ismi kaldırılarak Hava ikmal Merkezine dönüştürülmüştür.
Tesis, Hava Kuvvetleri Komutanlığı’na ait pervaneli uçakların, tamir ve fasbatların, çeşitli tip taşıt vasıtaları ile yer teçhizatı tamir ve revizyonlarını üstlenmiştir. Dış kaynaklardan yedek malzeme temini güçleştikçe, Hava Kuvvetlerinin ikmal, bakım ve tamir gücünün devam için fabrika geliştirilerek bir kısmı malzemenin imal etmeye geçilmiştir. Türkiye’deki üç ikmal merkezinden biri olan Kayseri 2. Hava İkmal Bakini Merkezi’nde günümüzde yüksek teknolojik sistemlerle Türk Hava Kuvvetleri’nin ihtiyaçları yönünde üretim yapılıyor.DHA
