Türkiye’nin yüz akı sektörlerinden savunma sanayine askeri deniz platformlarından siber güvenliğe, insanız sistemlerden uydu teknolojilerine, komuta kontrolden radar sistemlerine geniş yelpazade katkı veren Savunma Sanayi Başkanlığı (SSB) İştiraki Savunma Teknolojileri Mühendislik ve Ticaret AŞ (STM) dünyanın en büyük 100 savunma firması arasında yer almakta. STM Genel Müdürü Özgür Güleryüz, hedeflerinin ilk 50’ye girmek olduğunu kaydetti.
MİLLİ TEKNOLOJİ HAMLESİ
Milli Teknoloji Hamlesi’nde önemli işlere imza attıklarını vurgulayan Güleryüz, ”Motivasyonumuz, büyümemizi ekosistemimizle beraber sağlamak. Dünyada 10 ülke kendi askeri savaş gemisini tasarlayıp üretebilecek yetkinliğe sahip, ülkemizde bunlardan biri. Olmazsa olmazımız ihracat. Farklı ülkelere, farklı alanlarda ihracat yapıyoruz” dedi.
GELECEĞİN TEKNOLOJİSİ
Savunma Sanayi Başkanı İsmail Demir de İHA’ların hava savunma sistemlerini delmesini ve şaşırtmasını hedeflediklerini ifade ederek, ”Bizim avantajımız İHA’larımızı maliyet etkin elde etmemiz”dedi. Demir, geleceğin harekat ortamına Sürü İHA teknolojisi ile hazırlandıklarını belirterek, ”Projenin geleceğe matuf amaçları var” dedi.
YAPAY ZEKA İLE KARAR VERECEKLER
Hava, kara, deniz ve denizaltında insansız sistemlerin beraber entegre çalışmaları, haberleşmeleri, kendi kendilerine karar vermeleri, aktif olarak komuta merkezine karar vermeleri, yapay zeka ile komuta merkezine tercih sunabilmeleri gibi konular geleceğin harekat ortamı için çalışılıyor. Türkiye, yapay zeka ile karar verebilen sistemler üretme amacıyla, İHA teknolojisinde dünya liderliğine oynuyor. STM’nin parmak ısırtan projelerinden bazıları ise şöyle:
İKİ ÜRÜNLE SONSUZ SÜRE GÖREV
”Togan Döner Kanatlı Keşif İHA, güvenli bir gözetleme görevi için geliştirildi. Gündüz-gece görev yapabilen Togan, insan eli değmeden müşterek şekilde görev yapabiliyor. Görev değişimi özelliğiyle, iki Togan ile birinin bataryası belli seviyenin altına geldiğinde diğeri otomatik olarak görevi devralabiliyor.
Böylece iki Togan ile 7 gün 24 saat gözlem görevi yapılabiliyor. Ayrıca hareketli nesne tespiti gibi görüntü işleme özellikleri ile insan hatalarından kaynaklı gözlem hatalarını gideriyor.”
HEDEFE İKİ SANİYE VERİYOR
”Kargu Döner Kanatlı Vurucu İHA, farklı harp başlıklarıyla çalışabiliyor. Kalkış sonrası kamera görüntüsünde görünen bir nesneyi hedef olarak belirleyip, hedefe kamikaze şekilde dalış yapıyor.
Yapay zeka işleme gibi üstün algoritma yetenekleri olan Kargu, ile hedef yukarıdan tespit edilebiliyor. Bir araç hedef olarak seçildiğinde, kullanıcının yapması gereken bir şey kalmıyor. Hedef nereye giderse gitsin, sistem otomatik olarak takibe alıyor.
Kargu, ‘vur kararının’ kontrol istasyonundan verilmesiyle, hedefi istenen mesafeden etkisiz hale getiriyor. Kargu, 1 kilometre yukarıda iken, 160 km hızla daldığında hedefin sadece 2 saniyesi oluyor. Sistemin mühimmat bırakan versiyonları da kısa süre içinde hazır olacak.”
ASKERİN SIRT ÇANTASINA SIĞIYOR
”Alpagu Sabit Kanatlı İHA, Kargu’nun görevini sabit kanatla yapıyor. Tüpü dahil 1.9 kilogram olan Alpagu, bir askerin sırt çantasına rahatlıkla sığabiliyor. Askerin başını kaldıramayacağı bir pusu anında, bu ürünle karşıdaki hedefi imha edilebiliyor. Alpagu’nun deniz ve hava platformlarına entegrasyonu için çalışılıyor.”
PAKİSTAN DONANMASININ EN MODERN GEMİSİ
”STM Deniz Sistemleri konusunda Deniz Kuvvetleri dışında denizaltı inşa ve modernizasyon kabiliyetindeki tek firma olarak görev yapıyor. Firma, Pakistan’a tek seferde yapılan en büyük savunma sanayi ihracatı olan MİLGEM satışı ile Dünya gündemine oturdu.
2018’de Pakistan’a teslim edilerek göreve başlayan Lojistik Destek Gemisi, Pakistan donanmasının en modern gemisi. Denizde hareket halinde akaryakıt kabiliyetine sahip olan gemi,158 metre boyunda, 16 bin ton ağırlığında.”
HAVA SAVUNMA HARBİNDEN ETKİN
”99.4 metre boyunda 2400 ton ağırlığında olan Ada sınıfı 86 kişi ile üstün görevler yapacak ağ destekli komuta kontrol sistemine sahip. İ sınıfı fırkateynler ise Hava savunma harbinden daha etkin bir platform olarak ve kardeş gemilerine katılacak.”
GEMİ TARİFİ YAPABİLİYOR
”Firma, uydu teknolojileri alanında da Lagari ve Prisat’ı geliştirdi. Elektro kamera sistemi olan Lagari ile 500 km irtifada 2 metreden siyah beyaz çözünürlükte görüntü elde edilmesi hedefleniyor. Prisat ise üzerinde gemi bilgileri toplayabileceği bir algılayıcı taşıyor, gemi tarifi yapabilecek bir çözüm sunuyor.
İsmail Demir, STM firması ev sahipliğinde bazı gazetelerin savunma muhabirleri ile bir araya gelmişti. Demir, havacılık projeleri ile ilgili olarak, Hürkuş’un ilk partisi teslimata hazırlandığını, Elektronik Harp Uçağı Hava Soj projesinin engelleme çalışmalarına rağmen yoluna devam ettiğini ve Milli Muharip Uçak’ın Tasarım Merkezinin hizmete alındığını açıklamıştı.”
ABD’Lİ BİR FİRMA İLE ÇALIŞMAYA BAŞLADIK
”F-35 konusu ile ilgili süreç birkaç aşamalı. Önce Türkiye içinde yerleşik hukukçularla görüşüp onlardan bir çalışma bekledik. Onların kendi çevrelerinde ve uluslararası alanda yaptıkları temaslar neticesinde yol haritasının ilk adımlarını atmak üzere bir girişim başlattık. Tabi bu safha safha gelişecek bir girişim.
ABD’li bir firma ile çalışmaya başladık. Bu daha çok hareket tarzının ve yol haritasının daha netleştirilmesine yönelik bir adım.Çünkü mesele çok yönlü. Program içinde olduğumuz sürece hem Türk şirketlerinin hem de Amerikan şirketlerinin kayıpları var, programa girmek için Türkiye’nin ödediği bazı bedellerin karşılanması var.
Daha sonra da uçakların bedeli olarak ödenen miktarların karşılanması var. Bunların hepsi kendi başına birer konu. Bu konuların yürütülmesi ile ilgili olarak da mağdur olan tüm tarafların haklarının toptan gündeme getirilmesi gerekiyor.”
ÇEŞİTLİ ADIMLAR ATILACAK
”Üretim sürecindeki kararlar ile sadece Türk firmalarına yönelik değil, Amerikan firmalarına yönelik de bir zarar oluşması söz konusu. Onların da devrede olmasının bu süreci daha rahat yürütülebilir hale getireceğini düşünüyoruz. Amerikalıların kendi ifadeleriyle 500-600 milyon dolarlık ek yük gelecek, ürün başı fiyatlar artacak.
Bu ek yük kim tarafından karşılanacak? Bu kanalla Türkiye’nin tek taraf olarak hakkını araması değil, bu süreçte zarar gören tüm şirket, ülke ve yapıların da hakkının aranması gibi bir yolun izlenmesi söz konusu.
Bu sırada çeşitli adımlar atılacak. Bu yol haritası ve diğer zarar görenlerin de hakkını araması sürecinde bir sonraki adımın da daha netleştiğini göreceğiz. Diğer adımları bu süreçten çıkacak neticeler ve alınacak sonuçlarla netleştirilecek.
Amerikan firmaların da zararların farkında olması ve gündeme getirilmesi bizim açımızdan bir kaldıraç etkisi yaratacak. Üretim sürecindeki kararlar ile sadece Türk firmalarına yönelik değil, Amerikan firmalarına yönelik de bir zarar oluşması söz konusu.
Onların da devrede olmasının bu süreci daha rahat yürütülebilir hale getireceğini düşünüyoruz. Amerikalıların kendi ifadeleriyle 500-600 milyon dolarlık ek yük gelecek, ürün başı fiyatlar artacak.
Bu ek yük kim tarafından karşılanacak? Bu kanalla Türkiye’nin tek taraf olarak hakkını araması değil, bu süreçte zarar gören tüm şirket, ülke ve yapıların da hakkının aranması gibi bir yolun izlenmesi söz konusu.
Bu sırada çeşitli adımlar atılacak. Bu yol haritası ve diğer zarar görenlerin de hakkını araması sürecinde bir sonraki adımın da daha netleştiğini göreceğiz. Diğer adımları bu süreçten çıkacak neticeler ve alınacak sonuçlarla netleştirilecek.
Amerikan firmaların da zararların farkında olması ve gündeme getirilmesi bizim açımızdan bir kaldıraç etkisi yaratacak.”
MASAYA İKİ SİSTEM İÇİN OTURDUK
”S-400’lerde biz masaya iki sistem için oturduk, başından beri söylüyoruz. İkinci sistemin alınması birinci sistem gibi değil.
Çünkü asıl bizim bu meseleyi önemli kılan o süreçte bizim elde edeceğimiz, etmemiz muhtemel olan, bunun pazarlığını yaptığımız ve detaylı görüştüğümüz kabiliyetler… O kabiliyetler konusu asıl meselenin bizim için önemli kısmı.
Bu kısımda da çok sayıda detay var. Bu detayların bir kısmının netleştirildiği bir kısmının netleştirilmeye devam ettiği bir süreç var. Taleplerimizin yerine gelmesini bekliyoruz.”
HAVACILIK PROJELERİ TAM GAZ DEVAM
”Eğitim uçağı Hürkuş’un ilk partisi teslimata hazırlanıyor. Bazı tasarım değişiklikleri ile birlikte yeni bir Hürkuş’a doğru gidiş var. Açık ve örtülü ambargolar Elektronik harp Uçağı Hava Soj projesine de uygulanmak istendi. Süre biraz etkilenebilir ama engellemelere rağmen teknoloji olarak yolumuza devam edeceğiz.”
MİLLİ MUHARİP UÇAK’TA YENİ AŞAMA
”Milli Muharip Uçak kendi mecrasında gidiyor. Onunla ilgili belirli aşamaları geçiyoruz. Uçağımızın şekli, şemali tasarımı ortaya çıktı.
Milli Muharip Tasarım Merkezi’miz hizmete alınıyor. İHA’larda yeni modeller üzerine çalışmalarımız var. Hava Savunma Sistemi Hisar A ve Hisar O ya (+) ekledik. Onlar şu an teslimat sürecinde. Hisar A ile Hisar O da envantere giriyor.”
SAMP-T’DE İMZA SÜREÇLERİ TAMAMLANDI
”Projenin çerçevesi belli. İlk adım diyebileceğimiz tanımlama çalışmasını pratik olarak sonuçlandırdık, imza çalışmaları tamamlandı. Şu anda doğrudan siyasi duruş temelli bir tıkanma yok. En nihai aşama 3 ülkenin (Türkiye, İtalya, Fransa) ortak uzun menzilli hava savunma sistemi oluşturması.”
KISITLAMALAR İŞARET FİŞEĞİ
”Yerlileştirme noktasında kısıtlamalar bizim için işaret fişeği. Bazen kısıtlama gelince ‘İyi ki geldi’ diyoruz. O ürünün yerlileştirilmesi konusunda farkındalık oluşturuyor. ATAK helikopterlerinin ihracatına ilişkin Pakistan’dan 6 aylık ek süre daha aldık.”
BİR SONRAKİ ATIŞ HİBRİT YAKITLA OLABİLİR
”Uydu şirketinin hukuki süreci kendi içinde devam ediyor. Formal yapılanma süreci ile ilgili olarak TUSAŞ orada olacak. Şirket varmış gibi projelerimiz devam edecek. Roket motorları konusunda mesafe alındı. Hibrit motor teknolojileri konusunda belli aşamaya gelindi.Uzaya bir sonraki sonda atışımız hibrit yakıtla olabilir.”