IATA: “Tedarik Zinciri Sorunları Devam Ederken Havayolları Hak Ettikleri Şekilde Ödüllendirilmeli”
Küresel havacılık sektörünün çatı kuruluşu olan Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA), uçak üretimindeki gecikmeler ve artan maliyet baskıları nedeniyle havayolu şirketlerinin zor bir dönemden geçtiğini açıkladı. Dünyadaki toplam hava trafiğinin yaklaşık %85’ini temsil eden 350’den fazla havayolunu bünyesinde barındıran IATA’nın Genel Direktörü Willie Walsh, uçak üreticilerinin (OEM) fiyat artırma planlarına dikkat çekerek, havayollarının “adil şekilde ödüllendirilmesi” gerektiğini vurguladı.
Tedarik Zinciri Sorunları Uçak Teslimatlarını Baskılıyor
Havacılık sanayii, özellikle pandemi sonrası dönemde ağırlaşan tedarik zinciri sıkıntıları nedeniyle önemli bir darboğaz yaşıyor.
- Uçak üretimindeki gecikmeler, yeni nesil motorların teslimat problemleri, kritik parçaların temininde yaşanan aksaklıklar ve iş gücü yetersizlikleri, havayollarının filo planlamasını sekteye uğratıyor.
- Bu durum, hem Airbus hem de Boeing gibi üreticilerin yıllık teslimat hedeflerinin altında kalmasına neden oluyor.
- Havayolları ise artan yolcu talebine rağmen yeni uçaklara erişimde gecikme yaşadıkları için kapasite artırmakta zorlanıyor.
Walsh’a göre, tedarik zinciri sorunları devam ederken üreticilerin fiyat artırmayı gündeme getirmesi sektör dengelerini daha da bozabilir.
“Havayolları, Bu Dönemde Daha Adil Şekilde Ödüllendirilmeli”
IATA Başkanı Walsh, sektörün tüm yükünün havayollarının omzunda olduğunu hatırlattı.
Küresel ölçekte:
- Yakıt maliyetleri artmaya devam ederken,
- Uçak ve parça fiyatları yukarı yönlü baskı altında,
- Slot ve havalimanı maliyetleri yükselirken,
- İş gücü giderleri de önemli oranda artıyor.
Bu nedenle, OEM’lerin yeni fiyat artışı planlarının sektörü daha da zorlayacağını belirten Walsh, “Havayolları, pandemi sonrası toparlanmanın ana itici gücü oldu ve bu süreçte çok büyük risk üstlendi. Şimdi adil bir mali denge sağlanmalı” mesajını verdi.
Üreticilerin Fiyat Artışı Tartışmaları Gündemde
Sektör kaynaklarına göre, bazı uçak üreticileri:
- Artan hammadde maliyetleri,
- Tedarik zinciri kırılganlıkları,
- Yeni ticaret tarifeleri,
- Enflasyonist baskılar
gibi nedenlerle fiyat güncellemelerini değerlendiriyor.
Ancak havayolları tarafında, özellikle uzun teslim süreleri ve pandemi sonrası toparlanmaya yön veren taşıyıcıların finansal yükü dikkate alındığında, bu fiyat artışları tepkiyle karşılanıyor.
Havayolu Sektörü 2024–2025’te Güçlü Talep Görüyor
IATA verilerine dayanarak küresel hava seyaheti:
- 2024’te pandemi öncesi seviyeleri aşmış,
- 2025’te ise daha da hızlı büyümeye başlamış durumda.
Ancak güçlü talep, tedarik zinciri darboğazları nedeniyle filolara yeni uçak eklenememesi yüzünden zaman zaman karşılanamıyor.
Bu uyumsuzluk, havayollarının operasyon maliyetlerini ve fiyatlandırma baskılarını artırıyor.
Üretici-Havayolu Dengesinin Yeniden Kurulması Gerekiyor
IATA’nın mesajı, havacılık sektöründeki güç dengeleri açısından kritik bir uyarı niteliği taşıyor.
Willie Walsh’ın açıklamaları, özellikle:
- Uçak teslimatlarındaki sürekli gecikmeler,
- OEM tarafındaki fiyat artışı tartışmaları,
- Havayollarının yatırım ve ağ genişletme planlarının sekteye uğraması
gibi gelişmelerin sektör genelinde sürdürülebilirlik sorununa dönüşebileceğini gösteriyor.
Havayolu şirketleri, artan operasyon maliyetleri ve kapasite yönetimi baskısı altında daha dengeli bir ekosistem talep ederken; IATA da tüm üretim zincirinin daha şeffaf, dengeli ve adil bir yapıya kavuşması gerektiğini vurguluyor.
