ABD’li uçak üreticisi Boeing, önümüzdeki haftalarda İngiltere’de düzenlenecek olan Farnborough Uluslararası Havacılık Fuarı’nda 1984 yılından sonra ilk kez ticari bir yolcu uçağıyla gösteri uçuşu gerçekleştirecek.
Paris Air Show ile dönüşümlü olarak düzenlenen bu geniş kapsamlı fuar havacılık sektörünün en büyük ticari arenası kabul ediliyor. En son 2010 yılında Farnborough’da düzenlenen fuar sırasında toplam 47 milyar dolar bedelinde uçak siparişi verilmişti.
Boeing, üç buçuk yılı aşkın bir gecikmeyle ticari uçuşlarına başlayan B787-Dreamliner modeliyle fuar esnasında yapacağı uçuştan sipariş adedini artırmayı hedefliyor.
Dünyada büyük bir bölümü karbon-fiber’den yapılmış ilk uçak olan 787 modeli daha önce 2010 Farnborough ve 2011 Paris Air Show’larına katılmış olsa da yapacağı gösteri uçuşu sektörde ilgiyle karşılandı. Boeing üst yönetimi, havacılık fuarlarında gösteri uçuşları yapılmasını riskli buldukları için 1984 yılından itibaren modellerin tanıtımını sadece havalimanlarında yerde gerçekleştiriyordu. Fuarlarda yapılan bu tarz tanıtım uçuşları düşük süratte alçak geçiş, iniş-kalkış ve alçak irtifada sert dönüşler içerdiği için riskli kabul ediliyor.
1988 yılında Avrupalı üretici Airbus’ın Fransa’da daha küçük ölçekli bir havacılık fuarı esnasında A320-100 modeliyle yaptığı gösteri uçuşu, henüz kalkış esnasında uçağın ormanlık alana düşmesi ve 3 kişinin ölümüyle sonuçlanmış, bir trajediye dönüşmüştü. Söz konusu kazada uçakta toplam 139 kişi bulunuyordu.
Airbus’ın uçak modelleri Boeing’e oranla çok daha fazla elektronik yazılım ağırlıklı olduğu için (fly by wire) çok daha az ölçekte pilot komutuna hassas oluyor. Airbus yöneticileri bu sayede gösteri uçuşlarında, dünyanın en büyük yolcu uçağı olan iki katlı A380’in alçak irtifada ve düşük süratte daha emniyetli olduğunu iddia ediyorlar.
Boeing yöneticileriyse pilotajın gerekli hallerde bilgisayar yazılım komutlarına müdahil olmasının daha emniyetli olduğu görüşündeler. Açıkçası ben bu hususta Boeing ile aynı görüşteyim. Katar Havayolları boyalı Boeing787 ile gerçekleştirecekleri gösteri uçuşu için 787 modelinin deneyimli şef test pilotu Kaptan Randy Neville bugünlerde ABD’nin Washington eyaletinde özel hazırlıklar yapıyor. Neville, ABD Hava Kuvvetleri kökenli, oldukça deneyimli ve eski bir F-22 Raptor test pilotu. Zira burada amaç emniyetli ve kusursuz bir gösteri uçuşu gerçekleştirerek negatif eleştiri almamak ve Boeing787 modeline olan ilgiyi arttırmak.
THY’DEN 4 MİLYARLIK SİPARİŞ
THY Yönetim Kurulu Başkanı Hamdi Topçu, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamayla önümüzdeki günlerde gerçekleşecek Farnborough Uluslararası Fuarı’nda geniş gövdeli ve uzun menzilli uçak kategorisinde model seçimi hususunda resmi açıklama yapabilecekleri yönünde mesaj verdi. Zira mevcut filolarındaki en büyük uçakları Boeing 777 ve yeni siparişler için dünyanın en büyük yolcu uçağı Airbus380 ile Boeing747-800 arasında bir tercih yapmayı planlıyorlar. THY yönetimi tek üreticiye 15 uçak civarında bir sipariş vermeyi düşünüyor. Umuyorum ki nihai siparişleri öncesinde uçulacak hatlar, pazar araştırması, verimlilik, havalimanları alt yapı yeterliliği ve personel eğitim maliyeti gibi konularda da son derece hassas bir hazırlık yapılıyordur. Zira Airbus 380 dünya çapında sayılı havalimanında operasyon yapabildiği gibi Atatürk Havalimanı’nda da alt yapı sıkıntısı yaratabilir.
Hatırlanacağı üzere Airbus 380 siparişi vermiş tüm diğer havayolları uçacakları havalimanlarıyla uzun zaman önce bir araya gelerek gerekli hazırlıklar ve alt yapı yatırımları için ön çalışmalar yapmışlardı.
Diğer alternatif Boeing 747-800 ise havalimanları alt yapısı hususunda çok daha az ön hazırlık gerektirmektedir. Tabii ki en önemli husus seçim ne olursa olsun yüksek verimlilik, doluluk ve karlılıkla uçulacak hatların belirlenmesidir.
THY YILDA 300 PİLOT YETİŞTİRECEK
Nisan ayında Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) tarafından yapılan ihale sonucunda THY’ye devri beklenen Aydın Çıldır Havalimanı’nın kira sözleşmesi geçtiğimiz günlerde imzalandı. THY 20 yıllığına kiralama suretiyle işleteceği havalimanı için Aydın Çıldır İşletme A.Ş adı altında yeni bir şirket kurdu. Söz konusu havalimanı uçuş eğitimine açılacak ve THY Anonim Ortaklığı dönem net karının yüzde 7+ KDV’sini DHMİ’ye verecek.
Gerçi uçuş eğitimi için açılacak olan bu havalimanında kısa-orta vadede pek bir karlılık olabileceğini sanmam fakat THY’nin pilot eğitimi için attığı bu adımı kutlamak gerekir. Zira hızlı büyümelerinden kaynaklanan pilot ihtiyaçlarının farkında olmayan kalmadı. Malum, THY pilot ihtiyacını ülke içi askeri ve sivil kaynaklardan sağladığı gibi, şu anda ABD’nin önde gelen üniversitelerinden Florida Institute of Technology’de de pilot eğitiyor. Son yıllarda kaynak yetersizliği nedeniyle yabancı kökenli pilot istihdam etmesi de çok fazla eleştiriliyordu.
Avrupa’nın önde gelen havayollarının kendi ihtiyaçlarını büyük ölçüde karşılayan uçuş okulları olduğu gibi THY’nin de bu yönde ve ciddi boyutta bir adım atmasını orta-uzun vade için olumlu bulduğumun altını çizmeliyim. Zira hava ve trafik şartlarının müsait olmadığı Çorlu ve Atatürk havalimanlarında yılda 20-30 pilot yetiştirerek pilot ihtiyaçlarını gidermeleri mümkün değildi. Aydın Çıldır Havalimanı’nda sistemli ve doğru bir planlama içinde hareket ettikleri takdirde ilk yıllarda olmasa bile 4-5 yıl içinde 14-15 ayda 300 pilot yetiştirmeleri gayet mümkün. Dileriz ki bu hususta Ulaştırma Bakanlığı, DHMİ ve Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü, her türlü bürokratik konuda kişisel egolardan uzak, evrensel bir vizyonla ülke sivil havacılığı gelişimi adına THY yönetimine destek vermeye devam ederler.
