spot_img
spot_imgspot_img
12.9 C
İstanbul
Cuma, 29 Mart 2024

Yüksek Hakem Kurulu Nasıl Karar Verebilir..?

Seçtiklerimiz

Sivil  Havacılık iş kolunda grev yasağı 03.06.2012 tarih ve 28312 sayılı Resmi  Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren 6321 Sayılı Bazı Kanunlarda  Değişiklik Yapılması Hakkındaki Kanun ile yürürlüğe girmiştir.
 
2822  Sayılı Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunun 29.maddesinin  birinci fıkrasına “Havacılık Hizmetleri” de eklenmiştir. 2822 sayılı  Kanunun 29.maddesi “Grev Yasağının Bulunduğu İşleri” düzenlemektedir.  Buna göre,
          Can ve mal kurtarma işlerinde
          Cenaze ve tekfin işlerinde
          Su,  elektrik, havagazı, termik santrallerini besleyen linyit üretimi, tabi  gaz ve petrol sondajı, üretimi, tasfiyesi, dağıtımı, üretimi nafta veya  tabi gazdanbaşlayan petrokimya işlerinde
          Banka ve noterlik hizmetlerinde
          Kamu kuruluşlarınca yürütülen itfaiye, şehiriçi deniz, kara ve demiryolu ve diğer raylı toplu yolcu ulaştırma hizmetlerinde
 
grev yasağı uygulanmakta idi. Yapılan düzenleme ile bu 5 başlığa 6.olarak “Havacılık Hizmetleri” de eklenmiştir.
 
Sivil  Havacılık sektörüne grev yasağı getirilmesi ile birlikte THY de devam  eden toplu sözleşme süreci Yüksek Hakem Kuruluna intikal etmiştir.  Hava-İş Sendikası 05.06.2012 tarihinde YHK’ya başvurmuştur.
 
THY  ile toplu iş görüşme süreci 01.01.2011 tarihinde başlamıştır. THY’nin  yetki itirazı sebebi ile 12 aylık gecikme yaşanmıştır. 2012 yılının  başında başlayan toplu iş görüşmelerinde uyuşmazlık çıkınca Mayıs 2012  de devreye resmi arabulucu girmiştir. Tam da bu süreçte sivil havacılık  sektöründe grev yasağı getirilmiş ve konu YHK gündemine taşınmıştır. Bu  yazımızda YHK yı tüm yönleri ile incelemeye çalışacağız.
 
YÜKSEK HAKEM KURULUNA BAŞVURU

2822  Sayılı Kanunun 32.maddesine göre grev ve lokavtın yasak olduğu işler  ile yerlerdeki uyuşmazlıklarda, taraflardan biri arabuluculuk sürecinin  sonunda anlaşmazlık olduğuna dair tutanağı almasından veya geçici grev  ve lokavt yasağının 6 ayı doldurmasından itibaren 6 iş günü içinde  Yüksek Hakem Kuruluna başvurabilir.
 
2822  Sayılı Kanunun 52.maddesi gereği “grev ve lokavtın ertelendiği hallerde  erteleme süresinin sonunda Çalışma Bakanı da Yüksek Hakem Kuruluna”  başvurabilecektir.
 
Hakeme  ve Resmi Arabulucuya Başvurma Tüzüğünün 8.maddesi gereği YHK’ya yapılan  başvurular kurul başkanınca, başkanın yetki vermesi halinde genel  sekreterce ön incelemesi yapılmak üzere uzman ve raportörlere havale  edilir.
 
Tüzüğün  11.maddesi gereği uzman ve raportörler kendilerine havale edilen  başvuruları, önce ehliyet, yetki ve süre yönünden inceler ve üç iş günü  içinde düzenleyecekleri raporu, kurula sunulmak üzere genel sekretere  verirler.
 
Tüzüğün  12.maddesi gereği ilk inceleme sonunda, YHK tarafından başvurunun  esastan incelenmesine karar verilir ise uzman ve raportörler tarafından  başvurunun mevzuata uygun olup olmadığı, ayrıca işletmenin ve ülkenin  içinde bulunduğu ekonomik durum, geçinme indeksleri, fiilen ödenmekte  olan ücretler, benzeri iş yerlerindeki ücretler, diğer çalışma koşulları  ve gelir unsurları gibi hususlardan kurulca gerekli görülenleri içeren  ve belirlenen sure içinde rapor hazırlanır.

Grev yasağı işlerde YHK’ya başvurabilmenin ön şartı arabuluculuk  görüşmelerinin olumsuz sonuçlanması ve buna ilişkin tutanak  düzenlenmesidir. THY toplu iş görüşmelerinde taraflar arasında anlaşma  sağlanamamış olduğundan Hava-İş Sendikası kanunun yürürlüğe girmesinden  hemen sonra YHK’ya başvuru yapmıştır.

 
YÜKSEK HAKEM KURULUNUN KURULUŞU
2822 sayılı kanunun 53.maddesine göre Yüksek Hakem Kurulu aşağıdaki kişilerden oluşacaktır.
          Yargıtay’ın iş davalarına bakan dairesi başkanı başkanlığında,
          Bakanlar  Kurulunca, bakanlıklar bünyesi dışında, işçi veya işveren kuruluşları  ile hiçbir şekilde bağlantısı olmayan ve siyasi parti organlarında  görevli bulunmayan, ekonomi, işletme, sosyal politika veya iş hukuku  konularında bilgi ve tecrübe sahibi olanlar arasından seçilecek bir üye,
          Üniversitelerin iş hukuku veya ekonomi öğretim üyeleri arasından Yükseköğretim Kurulunca seçilecek bir üye,
          Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma Genel Müdürü,
          İşçi konfederasyonlarından, kendisine mensup işçi sayısı en yüksek olan konfederasyonca seçilecek iki üye,
          İşverenler  adına en çok işveren mensubu olan işveren konfederasyonunca, biri kamu  işverenlerinden olmak üzere seçilecek iki üyeden oluşur.
8  üyeden oluşan YHK üyelerinden seçimle gelenler 2 yıl için  seçileceklerdir. Görev süreleri bittikten sonra yeniden seçilmeleri de  mümkündür. Seçimle gelen her bir üye için aynı şekilde 2’şer adet yedek  üye de seçilecektir.
 
YHK  başkanlığı için birinci ve ikinci yedekler Yargıtay Hukuk Daireleri  Genel Kurulunca hukuk daireleri başkanları arasından seçilir. Yüksek  Hakem Kuruluna katılacak üyelerin seçilmesi, her seçim döneminden 3 ay  once Çalışma Bakanlığınca ilgili makam ve kuruluşlardan istenir.
 
Bu  üyeleri seçecek seçici kurullar üye tam sayısının salt çoğunluğu ile  toplanır. Birinci toplantıda toplantı nisabı sağlanamadığı taktirde  ikinci toplantıda katılanlarla seçim yapılır. Seçilebilmek için hazır  bulunan üyelerin salt çoğunluğunun oyu gereklidir.
 
İŞÇİLER ve İŞVERENLER ADINA KATILACAK ÜYELERDE ARANILAN NİTELİKLER
2822 Sayılı Kanunun 56.maddesine göre, Yüksek Hakem Kuruluna seçilecek üyelerde aşağıdaki şartların bulunması gerekmektedir.
          Türk Vatandaşı olmak
          Okur – yazar olmak,
          Medeni ve siyasi hakları tam olarak kullanma ehliyetinden yoksun olmamak.
          Türk  Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile;  kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis  cezasına ya da devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu  düzenin işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, devlet  sırlarına karşı suçlar ve casusluk, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık,  dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas,  ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan  kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından  mahkûmiyetin bulunmaması ve siyasi partilerin organlarında görevli  olmamak,
 
İşçi ve işverenler adına bu niteliklere haiz olmayan kişilerin YHK da üye olarak bulunması mümkün değildir.
 
UYUŞMAZLIĞIN İNCELENMESİ

Toplantı Zamanı  :  2822 Sayılı Kanunun 54.maddesine göre YHK başvuru dilekçesinin alındığı  günden başlayarak 6 iş günü içinde üyelerinin tamamının katılması ile  toplanır. Ancak başkan hariç üyelerden 2’sinin katılmaması toplantıya  engel olmaz. Özürlü veya izinli olan asıl başkan veya üyenin yerini aynı  gruptan yedek başkan veya yedek üyelerden biri alır.
 
İnceleme Usülü   :  YHK uyuşmazlığı evrak üzerinden inceler. Yeteri kadar aydınlatılmamış  bulduğu yönleri ilgililerden sorarak tamamlar. Ayrıca görüşlerini  öğrenmek istediği kişileri çağırıp dinler veya bunların görüşlerini yazı  ile bildirmelerini ister.
 
Karar Yeter Sayısı  : Yüksek  Hakem Kurulu toplantıya katılanların çoğunluğu ile karar verir. Lehte  ve aleyhte oylar eşit ise başkanın bulunduğu taraf çoğunluğu sağlar.
 
YÜKSEK HAKEM KURULU KARARININ NİTELİĞİ

2822  sayılı kanunun 55.maddesi gereği Yüksek Hakem Kurulu kararları kesindir  ve toplu iş sözleşmesi hükmündedir. Toplu iş sözleşmesine ve toplu iş  sözleşmesinde bulunması gereken hükümlere benzer karar yazılacaktır.
 
KARAR VERME SÜRESİ ve KARARDA YER ALACAK HUSUSLAR

Tüzüğün  13.maddesi gereği Yüksek Hakem Kurulu, teşmile ilişkin istişari görüş  bildirme dışındaki işlerde yapacağı ilk toplantı gününden başlayarak en  geç 2 (60 gün) ay içinde kesin kararını verecektir.
 
Tüzüğün  10.maddesi gereği kurul görüşmeleri gizli tutulur. Kararların özeti ve  azınlıkta kalanlar, karar defterine yazılır ve başkan ve üyelerce  imzalanır.
 
Tüzüğün  14.maddesi gereği kurul kararları ve varsa azınlık görüşleri gerekçeli  olmak durumundadır. Kararda, kurul başkanı ve üyelerin adları, soyadları  ve imzaları, kararın tarih ve numarası, başvuruda bulunanlarla başvuru  nedeni, uyuşmazlığın tarafları, uyuşmazlığın çıktığı iş yerinin ünvan ve  adresi, kararın yürürlük süresi (başlangıç ve bitiş tarihi) yer  almalıdır.
 
YÜKSEK HAKEM KURULU KAZANILMIŞ HAKLARA ZARAR VERİR Mİ?

Yüksek  Hakem Kurulu kararları kesin ve toplu iş sözleşmesi hükmündedir. Toplu  iş sözleşmesi tarafları geçmişte yaptıkları toplu iş sözleşmesi  hükümlerinden farklı karar verme hakkına sahiptirler. YHK da geçmişte  yapılmış toplu iş sözleşmelerinden farklı düzenlemeler yapabilecektir.  Daha önce verilen kararlarda genelde YHK, yasal standartların üstüne  çıkmamıştır. Kazanılmış hakları yasal düzeye çekmiştir. Toplu iş  sözleşmesi ile kıdem tazminatı 50 gün üzerinden hesaplanıyor ise YHK  bunu yasal süreye yani 30 güne indirebilmiştir.
 
Türk  Hava Yolları, toplu iş sözleşmesindeki vardiya primleri, iki uçuş  arasındaki istirahat süreleri, fazla mesai ücretleri gibi yan ödemeler  önemli bir miktar tutmaktadır. YHK bu düzenlemeleri yasal standartlara  çektiğinde işçiler açısından büyük mali kayıplar söz konusu  olabilecektir.
 
YHK  karar verirken işletmenin ve ülkenin içinde bulunduğu ekonomik durumu,  geçinme indekslerini, fiilen ödenmekte olan ücretleri, benzeri iş  yerlerindeki ücretleri, diğer çalışma koşullarını ve gelir unsurlarını  inceleyecektir. Bunları incelemesi neticesinde çıkacak duruma ve elde  edeceği verilere göre karar verecektir.
 
YHK  da 8 üye vardır. Bunlardan işveren, hükümet ve yargı temsilcisinin aynı  nitelikte karar verme ihtimali yüksektir. Bu durumda işçiler aleyhine  6-2 lik bir durum ortaya çıkmaktadır. Umalım ki, tahkim kurulu  kazanılmış haklara zarar vermeden her iki tarafı asgari düzeyde tatmin  edebilecek karar verebilir.

Saygılarımla…

İlgili Makaleler

- Corendon -spot_img

Son Dakika