Batman İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Şube Müdürü Şehmus Kartal’ın; Hasankeyf Kalesi’nin konumu, düşen taş kütlesi nedeniyle kapanışı, bölge halkının ekonomik yönden olumsuz etkilenişi ve 10 ay sonra açılış süreci ilgili ayrıntılı yazısı şöyle:
Hasankeyf kalesinin binlerce yıldan beri yerleşime açık olması nedeniyle ve adeta insanlarla bütünleşmiş haliyle günümüzde de insanları kendine çekmekte ve bu vazgeçilmez özelliğini hep korumaktadır. Yıllardan beri değişik zamanlarda periyodik olarak kaleden düşen büyük taş kütleleri her ne kadar beraberinde can ve mal güvenliği açısından tehlikeye neden olsa da insanların bu taş yığınları arasında devam etmekte olan yaşamlarının verdiği alışkanlıkla yine de Hasankeyf Kalesine olan bağlılıklarını sürdürüyorlar. Durum böyle olunca Hasankeyf Kalesini bu kadar çekici kılan nedenlerden bazılarına değinmek istiyorum.
Hasankeyf Kalesinin iki kapısı vardır: Doğudaki kapıya İmam Abdullah Kapısı, Batıdaki kapıya da Sır Kapısı denilmektedir. Bu nedenle Hasankeyf Kalesindeki sırlar arasında Hasankeyf insanın binlerce yıllık anıları ve hatıraları saklıdır. Kaleye taş basamaklı merdivenler şeklinde olan bu iki yoldan çıkılır. Kale duvarlarında birçok kitabe yer almaktadır. Sonraki yıllarda kaledeki su sistemleri bozulunca ve kaledeki su sarnıçları devre dışı bırakılınca, kaleye su taşımak için Dicle nehrine inen biri açık diğeri gizli iki takviye yol daha yapılmıştır. 200’er basamaklı olan bu merdivenli yollar halen sağlam durmaktadır. Yukarıda da ifade dildiği gibi Hasankeyf’in en eski yerleşim yeri bu kaledir. Antik dönemden Bizanslılara oradan da Osmanlılara ve Cumhuriyet dönemine kadar ulaşan bu kaya kütlesi üzerinde birçok eser meydana getirilmiştir. Büyük Saray, Küçük Saray, Ulu Cami, Su Sarnıçları, Su Yolları, Mağara Çarşılar, Mağara Konutlar, Dokuma Atölyeleri, Dehlizler, Zindanlar, Erzak Depoları ve Mezarlıklar ilk akla gelen eserlerdir.
Hasankeyf kalesi insan yerleşimine açık durumdayken kalede üç mahalle vardı. Bu mahallelerin isimleri şöyle idi: Burç Mahallesi, Orta Mahalle ve Yukarı Mahalle olarak isimlendirilmişti. Ayrıca bu mahalleler ara sokaklarla birbirinden ayrılıyordu. Hasankeyf Kalesi 106.250 M2. Genişliğinde bir alandır. Üzerinde oturduğu kaya kütlesi ile birlikte bir bütün olarak 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma yasası kapsamında 1. derece sit alanı olup tescilli bir tarihi komplekstir. Mülkiyeti, Maliye Hazinesi adına Hasankeyf Kalesi ismiyle ve 505 parsel numarasında kayıtlıdır. 530–645 metre yüksekliğindeki rakımda olan bu tarihi kompleks, Ilısu Barajı tehlikesi dışında kalacaktır.
Değerli dostlar, bilindiği üzere Hasankeyf Kalesi, kaleden düşen bir kaya kütlesi nedeniyle on ayı aşkın bir süreden beri ziyarete kapatılmış durumda idi. Bu kapatma işi uzmanların yörede yaptıkları çok yönlü incelemelere istinaden konu hakkında belirttikleri görüş ve kurula sundukları raporlar doğrultusunda kalenin ziyarete kapatılması Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu Kararına istinaden gerçekleştirilmiştir.
Kale girişinin yasaklı olduğu sürede Hasankeyf İlçemizde birbirine bağlı ancak farklı birçok olumsuzluklar yaşandı. Çünkü kalenin ziyarete kapatılmasından sonra Hasankeyf’e gelen veya gelmek isteyen yerli ve yabancı turistlerin gelişleri de sekteye uğradı. Bu durum Hasankeyf esnafını menfi yönde etkiledi. Ekonomik açıdan oldukça geri kalmış bir durumda olan Hasankeyf’i bir nebze de olsa ayakta tutan turizm hareketi de kesilince ilçe halkı bundan çok etkilendi. Ancak Hasankeyf halkı bütün bu olumsuzluğa rağmen metaneti elden bırakmadı ve sabırla bütün zorluklara göğüs gererek beklemesini bildi. Meşhur bir sözdür söylenmiş. Sabrın sonu selamettir diye. Evet, Hasankeyf Kalesi nihayet ziyarete tekrar açıldı.
Bu seferki açılış tabiî ki daha sitemli ve daha düzenlidir. Çünkü hazırlanan bir proje kapsamında Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Bölge Kurulunun verdiği uygun karara istinaden yapılan bir gezi güzergahı ve kurulan turnike sistemi sayesinde 08.05.2011 tarihinden itibaren Hasankeyf Kalesi ziyaretlere açıldı. Kalenin ziyarete açılması başta Sayın Valiliğimiz, Üniversite Rektörlüğü, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Müze Müdürlüğü ve Hasankeyf Kaymakamlığının müşterek çalışması ve organizesiyle gerçekleştirilmiş oldu. Dün yapılan açılışta her taraf cıvıl cıvıldı. İnsanların yüzünde mutluluk belirtisi vardı. Açılışa katkı sağlayan yöneticiler de orada idi. Umarım bir daha Hasankeyf Kalesi girişe yasaklı hale gelmez ve yöre insanı bir daha mutsuz bir duruma düşmez.
