DGCA’dan Yeni Yorgunluk ve Dinlenme Kuralları: Pilot ve Kabin Ekibi İçin Zorunluluklar Geliyor

Havacılık düzenleyicisi DGCA, uçuş emniyeti ve mürettebat sağlığı açısından kritik sayılan “yorgunluk yönetimi” konusunda yeni, bağlayıcı kurallar getirdi.

Yeni Düzenlemenin Temel Maddeleri

• Tüm havayolları, pilotlar ve kabin personeline yılda en az bir saat özel “yorgunluk yönetimi” eğitimi vermek zorunda. Eğitim zorunlu yer-temel eğitimin (ground training) parçası olacak.
• Eğitim; uçuş ve görev saatleri, dinlenme aralıkları, uyku fizyolojisi, sirkadiyen ritim bozuklukları, yorgunluğun performansa etkisi, uzun uçuşların ve zaman dilimi geçişlerinin vücut üzerindeki yükü gibi konuları kapsayacak. Ayrıca, yaşam tarzı, beslenme, uyku bozuklukları, sık uçuş programları gibi yorgunluğu artıran faktörler hakkında bilgilendirme yapılacak.
• Yalnız kokpit ve kabin personeli değil; görev çizelgelerini hazırlayan “scheduler/dispatch” ekipleri de bu eğitime dahil olabilecek — çünkü görev planlaması yorgunluk riskini doğrudan etkiliyor.

Bildirim, Kontrol ve Dinlenme Kuralları

• Havayolları, mürettebatın yorgunluk hissettiğinde durumu bildirebileceği açık bir “yorgunluk raporlama politikası” oluşturmak zorunda.
• Her havayolu, yorgunluk raporlarını incelemek üzere bağımsız bir “Fatigue Review Committee / Yorgunluk İnceleme Komitesi” kurmak zorunda. Bu komite raporları değerlendirecek ve gerekirse düzeltici tedbirler önerecek.
• Havayolları, her üç ayda bir DGCA’ya; kaç personele eğitim verildiğini, kaç yorgunluk raporu alındığını, kaçının kabul edilip reddedildiğini ve reddedilenlerin nedenlerini içeren bir “yorgunluk raporlaması” sunacak.
• Eğer bir mürettebat üyesi “yorgunluk izni (fatigue leave)” isterse, en az 24 saat dinlenme + bu sürede en az bir yerel gece dinlenmesi sağlanacak.

Neden Bu Yeni Düzenleme?

DGCA, Temmuz 2025’te yaptığı denetimde birçok havayolunda yorgunluk kurallarının birbirinden farklı uygulandığını veya uygulanmadığını ortaya çıkardı. Özellikle son dönemde bazı uzun menzilli uçuşlarda gece inişlerine izin verilmesi ve görev sürelerinin uzatılması, pilot örgütlerinde ciddi güvenlik kaygıları doğurmuştu. Bu adım, bu kaygıları gidermeye ve “personel yorgunluğu kaynaklı hata riskini” azaltmaya yönelik.

DGCA’nın yeni kuralları, havayollarında sadece teknik emniyet değil; insan faktörüne dayalı güvenlik yaklaşımını da sistematik hâle getirmeyi hedefliyor.

Havacılık Güvenliği Açısından Öne Çıkan Etkiler

• Mürettebatın yorgunluk sebebiyle performans düşüklüğü riski azalacak; karar alma, tepki süresi ve dikkat gerektiren görevlerde hata ihtimali düşecek.
• Daha düzenli dinlenme, özellikle uzun menzilli ve gece uçuşlarında uçuş güvenliğini artıracak.
• Şeffaf raporlama sistemi ve bağımsız komite yapısı, uçuş güvenliği kültürünü olgunlaştıracak ve havayollarındaki “görünen ama rapor edilmeyen” problemleri görünür hale getirecek.
• Görev planlaması yapan ekiplerin de eğitime dahil edilmesi, uçuş çizelgelerinin gerçekçi, insani ve emniyetli çizilmesi yönünde sistematik bir adım.