IATA’dan Kritik Uyarı: Havayolları Küresel Uçak Sıkıntısı ve Yaşlanan Filoyla Mücadele Ediyor
Cenevre — Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (International Air Transport Association – IATA), dünya genelindeki havayolu sektörünün karşı karşıya olduğu uçak tedarik ve filo yapısı sorunları konusunda önemli bir uyarı yayımladı. Birliğin açıklamasına göre, yaşanan üretim gecikmeleri ve filo yenileme aksaklıkları, sektörde ciddi bir kapasite daralmasına yol açıyor.
IATA verilerine göre, pandemi sonrası oluşan üretim darboğazları nedeniyle teslimatı geciken uçak sayısı 5.300’ü aştı ve bu durum sipariş birikiminin 17.000 uçağa kadar yükselmesine neden oldu. Bu seviye, mevcut üretim kapasitesine göre yaklaşık 12 yıllık bir üretim yüküne eşdeğer bulunuyor.
Bu dengesizlik, sadece yeni uçak teslimatlarını geciktirmekle kalmıyor; aynı zamanda havayollarının filolarındaki yaşlı uçakları daha uzun süre işletmek zorunda kalmasına yol açıyor. Filonun ortalama yaşı 15 yılı aşarken, bu durum hem bakım maliyetlerini artırıyor hem de yakıt verimliliğini düşürüyor.
Tedarik Zinciri Baskısı Havacılık Sektörünü Zorluyor
IATA’nın değerlendirmesinde, tedarik zincirindeki zorlukların sadece uçak teslimatlarını geciktirmekle sınırlı olmadığı; aynı zamanda motor ve kritik parçaların üretim süreçlerindeki darboğazlar, sertifikasyon sürelerinin uzaması ve kalifiye işgücü eksikliğinin sektörde maliyet artışlarına neden olduğu vurgulandı. Bu çerçevede havayollarının karşılaşacağı ek maliyetin 2025’te 11 milyar doların üzerinde olacağı öngörülüyor.
Filo yaşlandıkça bakım ve yakıt giderleri de yükseliyor. IATA’nın analizine göre, daha eski uçakların uzun süre işletilmesi nedeniyle havayolları hem operasyonel maliyetlerde hem de sürdürülebilirlik hedeflerinde zorluk yaşıyor. Yakıt verimliliğindeki artış hızı da yavaşlayarak sektör için ek yük oluşturuyor.
Sektörel Etkiler ve Gelecek Perspektifi
Bu gelişmeler, küresel havacılık sektöründe uçak kiralama maliyetlerinin artmasına, kapasite planlamasında esnekliğin azalmasına ve havayollarının uzun vadeli filo yenileme stratejilerinin yeniden gözden geçirilmesine yol açıyor. Uzmanlar, bu durumun kısa vadede çözülmesinin zor olduğunu, sektörün 2026 ve sonrası için üretim kapasitesini artırma çabalarına odaklandığını belirtiyor.
IATA yetkilileri çözüm için tedarik zinciri görünürlüğünü artırma, bakım ve yedek parça kapasitesini genişletme ile endüstri genelinde veri odaklı süreç iyileştirmeleri gibi adımların önemine dikkat çekiyor. Sektörün bu zorlukları aşmak için hem üretici firmalarla hem de regülatörlerle daha yakın iş birliği içine girmesi gerektiği belirtiliyor.
