IATA Raporu: Havayolu Gelirlerinin Yüzde 90’ı 10 Ülkede Bloke Edildi, Etiyopya İlk 10’da
International Air Transport Association (IATA) tarafından yayımlanan son rapor, dünya genelinde havayollarına ait 1,2 milyar ABD doları tutarındaki gelirin hükümetler tarafından bloke edildiğini ortaya koydu. Rapora göre, söz konusu tutarın 1,08 milyar dolarlık bölümü, Afrika, Orta Doğu ve Güney Asya’daki yalnızca 10 ülkede yoğunlaşıyor.
Raporda Etiyopya, yabancı havayollarına ait 54 milyon ABD doları tutarındaki gelirlerin ülkede serbest bırakılmaması nedeniyle ilk 10 ülke arasında yer aldı. Aynı tutarla Pakistan da listede bulunurken, en yüksek bloke tutarı 307 milyon dolar ile Cezayir’e ait. Orta ve Batı Afrika’daki altı ülkeyi kapsayan XAF Bölgesi 179 milyon dolar ile ikinci, Lübnan ise 138 milyon dolar ile üçüncü sırada yer aldı.
IATA verilerine göre bloke edilen gelirler; bilet satışları, kargo taşımacılığı ve havayollarının ülkelerde yürüttüğü diğer havacılık faaliyetlerinden elde edilen döviz gelirlerinden oluşuyor. İkili hava ulaştırma anlaşmaları kapsamında bu gelirlerin ABD doları cinsinden serbestçe transfer edilmesi gerekirken, birçok ülkede döviz sıkıntısı, merkez bankası kısıtlamaları ve onay süreçlerindeki gecikmeler bu yükümlülüklerin yerine getirilmesini engelliyor.
Raporda, Ekim 2025 sonu itibarıyla bloke edilen toplam tutarda yaklaşık 100 milyon dolarlık sınırlı bir iyileşme kaydedildiği belirtilse de, mevcut seviyenin hâlâ küresel havacılık için ciddi bir risk oluşturduğu vurgulanıyor. Özellikle Afrika ve Orta Doğu bölgeleri, toplam bloke tutarın yüzde 93’ünü oluşturuyor.
IATA, havayollarının gelirlerine zamanında erişememesinin; operasyonların sürdürülebilirliği, hava bağlantılarının devamlılığı ve ülkelerin ticaret, turizm ve kargo ekosistemleri üzerinde olumsuz etki yarattığına dikkat çekiyor. Uzayan döviz transfer kısıtlamalarının, bazı pazarlarda kapasite azaltımı ve uçuş iptallerine kadar varabilecek sonuçlar doğurabileceği ifade ediliyor.
Öte yandan, Ethiopian Airlines’ın da geçmiş yıllarda benzer sorunlarla karşılaştığı biliniyor. Havayolu, farklı Afrika ülkelerinde biriken yüksek tutarlı alacaklar nedeniyle finansal planlamada zorluklar yaşamıştı. Etiyopya’da yabancı havayollarına ait bloke gelirlerle ilgili karar süreçlerinin ise büyük ölçüde ülkenin merkez bankası yetki alanında olduğu belirtiliyor.
IATA, hükümetlere yönelik çağrısını yineleyerek, havayollarının gelirlerinin serbestçe transfer edilmesine imkân tanınmasını, ikili ve çok taraflı hava ulaştırma anlaşmalarına uyulmasını ve havacılığın ekonomik katkısının korunmasını talep ediyor.
