Kıbrıs Türk Hava Yolları’nın (KTHY) 5 Mayıs’ta İstanbul’da yapılacak olağanüstü genel kurul toplantısında, gündemin ön sırasında şirketin tasfiyesinin de bulunması, ülkemizin ticaret ve turizm sektöründe endişelere yol açtı. KKTC’nin bayrak taşıyıcısı ve 600 kişinin ekmek kapısı olan KTHY’nin kapatılmasına şiddetle karşı çıkan işadamları ve turizm sektörü temsilcileri, şirketin siyasetten arındırılıp yeniden yapılandırılmasını ve yaşatılmasını istiyor.
KIBRIS’ın görüşlerini sorduğu sektör temsilcileri, işadamları ve öğretim görevlileri, KTHY’yi yaşatmak için bazı formüllerin üretilebileceğini, hükümetin de bu konuda acil önlemler alabileceğini belirterek, “Bayrak taşıyıcı milli havayolumuzu yaşatmak her açıdan gereklidir” dedi
KTHY’nin tasfiye edilmesinin turizmin sonunu getireceğine ve ekonomiye büyük darbe vuracağına işaret eden sektör temsilcileri, KTHY’nin yaşatılması için ne gerekiyorsa ellerini taşın altına koymaya hazır olduklarını bildirdi.
Kıbrıs Türk Seyahat Acenteleri Birliği (KITSAB) Başkanı Andaç Günay, KKTC’nin geleceği ve turizm sektörünün var olabilmesi için KTHY’nin şart olduğunu vurguladı.
KITSAB olarak KTHY’nin yaşatılması için her türlü girişimi yapma kararı aldıklarını anlatan Günay, KTHY’nin özel bir şirkete devredileceği yönünde haberler aldıklarını, bu konuda sektör olarak tedirgin olduklarını belirtti.
Günay, KTHY’nin birinci asli görevinin KKTC vatandaşının dünya ile olan ulaşımını sağlamak olduğunu, bu nedenle KTHY’nin yalnızca bir hava yolu olarak değil, KKTC vatandaşının dünya ile olan ulaşımında rol oynayan önemli bir faktör olarak görülmesi gerektiğini ifade etti.
Kıbrıs Türk halkını, KTHY’ye sahip çıkmaya çağıran Andaç Günay, “Başka hava yolları da devreye girdiği zaman bile Kıbrıs Türkü, KTHY’yi tercih etmiştir. Çünkü, ambargolar altında yaşadığımız bu ortamda milli hava yolumuz olmazsa olmazımızdır.” dedi. Günay, KTHY’ye tur operatörleri, otelciler, tüm sektör yıllardan beri olduğu gibi bugünden sonra da destek olacağını söyledi.
KTHY’nin kapatılması veya yüzdürülmesi konusunun tartışılmaması gerektiğini belirten Andaç Günay, tartışılması gerekenin KTHY’nin hangi şartlarda, hangi yönetim biçimiyle hareket etmesi olduğunu ifade etti.
KTHY’nin sadece Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı veya hükümetle sınırlı kalmaması ve bununla ilgili bir kamuoyu yaratılması gerektiği görüşünde olduklarını anlatan Günay, KTHY’ye Kıbrıs Türk halkı, hükümeti ve sektörünün sahip çıkmasının şart olduğunu vurguladı. Andaç Günay, “Bugün KTHY’nin batması, KKTC’nin turizm geleceğinin sonu olacaktır. KTHY, herhangi bir hava yolu gibi kesinlikle özelleştirilemez. KTHY sadece kar amaçlı bir şirket olarak fayda sağlamaz. Elbette ki fayda sağlamaz. Önemli olan kabul edilebilir bir zarar etmesidir. Zarar ederken de devlet politikası olarak turizmin gelişmesi için, KTHY’nin yaşaması için sübvansiye edilmesi gerekir” diye konuştu.
Elimizi taşın altına koymaya hazırız
Sektör olarak KTHY’nin yaşatılması görüşünde olduklarını ifade eden Günay, turizm sektörüne bir pay düşmesi durumunda elini taşın altına koymaya hazır olduğunu söyledi.
Bugün bu ülke ekonomisinde ciddi yerlere gelmiş birçok işadamı bulunduğuna işaret eden Günay, sektör temsilcileri olarak kendi içlerinde yaptıkları görüşmelerde sektörün tüm örgütleri, çalışanları ve işverenleri ile birlikte fedakârlık yapmaya hazır olduklarını belirtti.
Kendileri fedakarlık yaparken, hükümetin, sendikaların ve tüm ülkenin maddi veya manevi fedakarlık yapmasının kaçınılmaz olduğunu kaydeden Andaç Günay, “KTHY’nin siyasi bir konu olarak değerlendiriliyor olması ülke turizminin geleceğini tehlikeye sokmaktadır.” dedi.
KTHY siyasi erkten uzak tutulmalı
Kıbrıs Türk Otelciler Birliği (KTOB) Başkanı Mehmet Dolmacı da, KTHY’nin ülke ve sektör için çok önemli olduğunu belirterek “Ülkenin milli bayrak taşıyıcısı doğru desteklendiğinde ülkeye büyük getiri sağlar” dedi.
KTHY’nin şu anda doğru desteklenmediği için zarar ettiğini ifade eden Dolmacı, şirketin sürekli zarar ettiğini ve ülkeye gerekli katma değeri yaratamadığını da söyledi.
Dolmacı, “Kurumdan kaynaklanmayan, ancak örneğin Glasgow’a uçmasının zarar vereceği bilindiği halde KTHY zarara uğruyorsa, ancak o ülkeden getirdiği turistten ülkenin esnafı kazanıyorsa, buraya uçmasının devam ettirilmesi, zararını ise devletin karşılaması gerekir” dedi.
Dolmacı şöyle konuştu: “KTHY’yi zarar etmesine rağmen bu ülkeye fayda sağlayan, katma değer sağlayan bir şirket konumuna getirmeliyiz. Dünyanın başka ülkelerinde olduğu gibi, zararlarını yalnız kurumsal değil işletmeden kaynaklanan zararları devletin ödeyip, ülkeye taşınacak yolcu, turist ve öğrenci ile ülkeye katma değer sağlanmasının desteklenmesi gerekir.
KTHY bir çiftlik olarak hayatını sürdürmeye devam edecekse bir an önce kapatılsın. KTHY’de yapısal bir değişikliğe gidilmesi, başında bir profesyonelin bulunacağı siyasi erkten tamamı ile uzak olması gerekir. Zararın personelden kaynaklandığına inanmıyorum. Personelden kat kat fazla başka kara delikler olduğunu düşünüyorum.”
Ekonomi ve turizm etkilenir
Kıbrıs Türk Ticaret Odası Başkanı Günay Çerkez de, KTHY’nin tavsiye edilmesinin ekonomiyi ve turizmi olumsuz etkileyeceğini söyledi.
Tavsiye zamanının uygun olmadığını kaydeden Günay, “Bu mevsim için bir takım bağlantılar yapılması gerekirdi. Şirket birden bire tavsiye edilirse bunların taahhütleri ne olacak? Buraya taşınacak yolcuların durumu ne olacak?. Eğer başka bir yöntemi yoksa zaman içinde planlayarak yapılaması gerekirdi. Ansızın bir şirketin ortadan kaldırılması ekonomiyi ve ulaşımı çok ciddi şekilde etkileyecektir” dedi.
KTHY’nin en az zarar verecek şekilde, zararını en aza indirecek yöntemleri ortaya koyarak bir geçiş dönemi içinde bunun yapılması gerektiğini anlatan Günay, “KTHY’ye muhakkak müdahale edilip bunun yapılış şekli ve yöntemi izlenmesi gerekir. Tasfiye ederken ekonomi ve turizme olan etkileri araştırılması gerekir” diye konuştu.
Ulaşımda denge unsuru
Polatkan Turizm Direktörü Ali Polatkan da, KTHY’nin yaşatılması gerektiğini söyleyerek, “KTHY, işadamları, turizmciler ve bu memlekette yaşayanlar olarak bizim bayrak taşıcımızdır ve bütün dünyada bizim reklâmımızı yapmaktadır.” dedi.
KTHY’nın ülkemizin dünyaya açılan köprüsü olduğunu ve bu köprünün yıkılmaması gerektiğini kaydeden Polatkan, “Diğer kamu kuruluşları ile KTHY karıştırılmamalıdır” dedi.
KTHY’nin ulaşımımızda bir denge unsuru olduğunu anlatan Polatkan, diğer uçak şirketlerinin de turizme katkıları olduğunu ancak turizmcilerin, halkın, işadamlarının bayrak taşıyıcı konumunda olan KTHY’nin ayakta durması yönünde birleştiğini söyledi.
KTHY için bir kaynağın bulunmasının şart olduğunu ve herkesin başını ellerini arasına koyması gerektiğini anlatan Ali Polatkan, KTHY’nin yaşatılmasının şart olduğunu kaydetti.
“Orman yangınlarında elektrik faturalarına yansıtılan miktar gibi eğer KTHY için bir özveride bulunmamız gerekiyorsa yine bulunuruz. Bunun zamanı gelmiştir. KTHY rantabl bir hale getirilmesi şarttır. KTHY halen yüzdürülebilir. Hükümet bu işi artık masaya yatırması ve hastayı iyi etmesi gerekir. KTHY batırılırsa bunun vebalinin altından kimse kalkamaz. Hükümetin KTHY’nin durumunu kamuoyu önünde tartışılır konumdan çıkarması gerekir.”
KTHY batarsa turizm ölür
Oscar Şirketler Grubu Direktörü Hüseyin Oscar, KTHY’nin batırılması durumunda turizmin yüzde 99 oranında etkileneceğini söyledi.
Şu anda İngiltere’ye en fazla yolcuyu KTHY’nin taşıdığına işaret eden Oscar, KTHY’de diğer hava yolunun örnek alınarak personel sayısının düşürülüp şirketin para kazanır konuma geçirilmesinin şart olduğunu belirtti.
KTHY’nin hantal olduğundan dolayı giderlerinin de buna paralel olarak yüksek olduğunu ifade eden Oscar, “Ben KTHY’nin mutlaka para kazanacağına inanıyorum. Devlet sorunlara eğilmeye çalışıyor. Ancak, sıkıntı yaşadıklarını görüyorum. Adamızın böyle bir lüksü yoktur. KTHY batarsa turizm büyük sıkıntıya girecektir.
KTHY bizim olmazsa olmazımızdır. Bugün KTHY’nin Heathrow gibi kuvvetli slotları (uçuş saatleri) vardır. Bugün herkes Heathrow’a girmeye çalışır giremez. Slotları büyük para eder. İstanbul’daki Atatürk Hava Limanı da aynı şekildedir” dedi.
KTHY’nin yaşatılması şarttır
Malpas Hotel Direktörü Reşat Altınör, KTHY’nin üretken bir yapıya kavuşturulması gerektiğini İfade ederek şirketin iflasının açıklanmasıyla turizmin büyük sekteye uğrayacağını söyledi.
KTHY’nin KKTC’ye ait bir hava yolu olduğuna işaret eden Altınör, bugüne kadar şirketin iyi yönetilmediğini belirtti. Kıbrıs Türkü’nün bir hava yolu olmasının şart olduğunu ifade eden Altınör, şirketin iyi kullanılması durumunda turizme büyük katkı sağlayacağını kaydetti.
KTHY batarsa adada turizm kalmaz
Kaya Holding Yönetim Kurulu Üyesi Doruk Kaya, KTHY’nin batırılmasının turizmin sonu olacağını söyleyerek, “Allah korusun. KTHY batarsa adada turizm kalmaz” dedi.
Bunun düşünülmesinin bile kendilerini korkuttuğunu ifade eden Kaya, bir ülkenin turizminin bayrak taşıyıcı hava yolu ile geliştiğini ve bu bayrak taşıyıcı sayesinde insanlara daha cazip fiyatlarla hizmet verilebildiğini kaydetti. Kaya, “Bir ülke düşünün ki onun bayrak taşıyıcı hava yolu yok. O zaman fiyat rekabeti de kaybolur gider o ülke. Türkiye için de ayni şey geçerlidir. Türk Hava Yolları’nın olmadığı bir Türk turizmi düşünülemez” dedi.
Tavsiye turizmi olumsuz etkiler
Doğu Akdeniz Üniversitesi Turizm ve Otelcilik Yüksek Okulu Müdür Yardımcısı Doç. Dr Hasan Kılıç, KTHY’nin tavsiye edilmesinin turizmi olumsuz etkileyeceğini söyledi.
Kılıç, ülkede turist taşımacılığını omuzlarında taşıyan KTHY’nin tek kurtuluşunun kısmi özelleştirme olduğunu ifade ederek, KTHY yönetimin önemli kararlar alacağı zaman devletin rolünün ön planda tutulmasının şart olduğunu belirtti.
Turizm kötüye gider
Yakın Doğu Turizm ve Seyahat İşletmeleri Genel Müdürü Ahmet Savaşan, KTHY’nin batmasının turizmi çok kötü yönde etkileyeceğini söyledi.
Savaşan, “KTHY bu ülkenin dününde de gerekli idi. Bugününde de gerekli idi Yarınında da gerekli olacaktır” dedi. Ahmet Savaşan, KTHY’nin diğer özel hava yolları ile ciddiyetle rekabet ortamına girebilmesi, amatör yönetim ve siyasi atamanın çoğunlukla idare ettiği bir ortamdan kurtulması gerektiğini kaydetti.