2006 yılından 2014 yılı sonuna kadar iç hatlarda sektör yıllık ortalama yüzde 15 büyürken, Pegasus’un yüzde 33 büyüdüğü görülüyor. Aynı dönemde sektör dış hatlarda yüzde 12 büyürken, Pegasus yüzde 23 büyüdü.
Şirket 2022 yılına kadar filosuna 100 yeni uçak katmayı planlarken, iç hatlarda da 10 yıl içinde lider olmayı hedefliyor.
Geçtiğimiz yıl yolcu sayısını iç hatlarda yüzde 17 artışla 11,97 milyona, dış hatlarda ise yüzde 17,8 artışla 7,77 milyona yükselten Pegasus Hava Yolları, sektörün 1,5 katı büyüme gösterdi. Şirketin pazar payı iç hatlarda yüzde 26,9’dan yüzde 28’e, dış hatlarda ise yüzde 9’dan yüzde 9,4’e yükseldi. 2014 yılı satışları da bir önceki yıla göre yüzde 29 oranında artarak 3,1 milyar TL’ye, net dönem kârı yüzde 62 artarak 143,3 milyon TL’ye yükseldi. Şirket, havayolu yolcu taşıma hizmetlerinden doğrudan doğruya elde ettiği gelire ek olarak, uçak içi yiyecek-içecek satışı, uluslararası uçuşlarda gümrüksüz ürün satışı, fazla bagaj, rezervasyon değişikliği ve bilet iptal ücretleri, havalimanı chack-in ve koltuk seçimi ücretleri gibi yan hizmetlerden de gelir elde ediyor. Geçen yıl bu hizmetlerin toplam gelirler içindeki payı yüzde 17,3 oranında gerçekleşirken, bir önceki yıla göre nominal olarak yüzde 56 oranında artış gösterdiği görülüyor.
2006 yılından 2014 yılı sonuna kadar, sektör iç hatlarda yıllık ortalama yüzde 15 büyürken, Kasım 2005’te kurulan Pegasus aynı dönemde yüzde 33’lük büyümeye imza attı. Aynı dönemde sektör dış hatlarda yıllık ortalama yüzde 12 büyüme gösterirken, Pegasus yüzde 23 büyüdü. Şirketin geçen yılki güçlü büyüme rakamına en büyük katkının yolcu sayısında gerçekleşen yüzde 17’lik artıştan geldiğine dikkat çeken Ünlü&Co Araştırma Direktörü Dr. Vedat Mizrahi, diğer önemli etkenin ise geçen yıl boyunca Türk Lirası’nda yaşanan değer kaybının olduğunu belirtiyor. Mizrahi, “Özellikle altını çizmek gerekirse, Pegasus uluslararası uçuşlarında bilet satım hizmetini dövizle gerçekleştirdiği için Türk Lirası’nın değer kaybettiği dönemlerde cirosunu büyük oranda artırmayı becerebilen bir yapıya sahip” diyor.
Pegasus Hava Yolları Genel Müdürü Sertaç Haybat da, şirketin her yıl pazar payını artırdığına dikkat çekerek, cirodaki bu olumlu performansı şöyle değerlendiriyor: “Filomuz büyüyor, buna paralel yolcu sayımız da artıyor. Bu da ciromuzu yükseltiyor.”
YAKITTAN UÇAK BAŞINA 900 BİN DOLAR TASARRUF
Pegasus, 31 Mayıs 2015 itibariyle yaş ortalaması beş olan 63 uçaklık bir filoya sahip. 2012 yılında filosuna, teslim tarihindeki liste fiyatına göre 12 milyar dolar değerinde 25’i opsiyonlu olmak üzere toplam 100 adet Airbus A320neo ve A321neo tipi uçak katmak üzere anlaşmıştı. Bu siparişe ait ilk yedi uçak 2016 yılının ikinci yarısında teslim alacak. Son uçağın teslimatının ise 2022 yılında yapılması öngörülüyor. Uçak siparişlerinin ödemesiyle ilgili olarak Haybat, “Stratejimiz yeni uçakların ödemelerinde yüzde 50’sini operasyonel kiralama, yüzde 50’sini ise finansal kiralama ile yapmak. Aldığımız A320neo tipi uçakların ilk grubu finansal kiralama kapsamında icra edilecek” bilgisini veriyor.
Önümüzdeki yıldan itibaren şirketin filosuna eklenecek olan Airbus A320neo ve A321neo uçaklarının yeni motorları eskilerine göre, yüzde 15 yakıt tasarrufu sağlıyor. Bu şu anlama geliyor: Bir uçak yılda yaklaşık 10 bin ton yakıt harcıyor. 10 bin tondan yüzde 15 tasarruf, uçak başına bin 500 ton anlamına geliyor. Yakıtın tonunun da yaklaşık 600 dolar seviyesinde olduğu düşünüldüğünde, bugünkü şartlarda uçak başına 900 bin dolar tasarruf yapılacak denilebilir. Bunu Pegasus Hava Yolları’nın 100 uçağı ile hesaplandığında şirketin en büyük maliyet kalemi olan yakıtta ciddi anlamda tasarruf sağlayacağı söylenebilir.
Her yıl uçak filosu büyüyen şirket uçuş ağını da genişletiyor. Şu anda yurtiçinde 31, yurtdışında 60 olmak üzere toplam 37 ülkede 91 noktaya tarifeli seferler düzenleniyor. Bu yıl yurtdışında Gatwick, Oslo ve Kutaisi ile yurtiçinde Kastamonu uçuşlarına başlayan şirketin planlarında yeni açılan Ordu-Giresun Havalimanı da bulunuyor.
Sertaç Haybat’a göre, şirketin bu büyüme hızı önümüzdeki dönemde de devam edecek. Ancak, özellikle dış hatlarda trafik hakkı almanın zorluğuna dikkat çeken Haybat, “Ayrıca, İstanbul’da havalimanı kapasite sorunu var” diyor. Bu iki sorunun çözüme kavuşturulması durumunda Pegasus’un şu andaki büyüme oranlarını katlayacağı öngörülüyor. Atatürk Hava Limanı’nın kapasitesinin şu anda dolduğunu, Sabiha Gökçen’de de dolma noktasına gelindiğini vurgulayan Haybat konuyla ilgili olarak şu bilgileri veriyor: “Üçüncü Havalimanı yapılıncaya kadar ya da Sabiha Gökçen’de ikinci pist inşa edilinceye kadar İstanbul’da kapasite sorunu devam edecek. Tabii bu sorun hava trafiğinin daha efektif yönetilmesiyle aşılabilir. Ama Sabiha Gökçen’de kapasite sorununa esas çözüm ikinci pistin yapılmasıyla olur. Maalesef bunun yapımında da geç kalındı.”
SABİHA GÖKÇEN’E İKİNCİ PİST BEKLENİYOR
Bilindiği gibi Sabiha Gökçen Havalimanı’na ikinci pistin geçen yıl yapılan ihalesini en düşük teklifi veren YSE Yapı kazanmıştı. İhale sonucuna bir firmanın yaptığı itiraz Kamu İhale Kurumu tarafından geçtiğimiz aylarda reddedildi. Bunun üzerine Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü de, ihaleyi kazanan YSE Yapı ile sözleşme imzalanacağını açıklamıştı. Bu pistin yapılmasının, uçak trafiği anlamında sıkıntıların aşılmasını sağlaması bekleniyor. Devlet Hava Meydanları İşletmesi de pistin bir an önce bitmesini istiyor. Çünkü, hava trafiğindeki yoğunluk nedeniyle uçaklar iniş ve kalkış sırasında bekletiliyor. Konuyla ilgili Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürü Serdar Hüseyin Yıldırım geçtiğimiz aylarda yaptığı bir açıklamada, Sabiha Gökçen’de ikinci pistin hızlı bir şekilde yapılması gerektiğine dikkat çekmişti.
Sabiha Gökçen’de ikinci pistin 2017 sonu gibi devreye alınması bekleniyor. Sertaç Haybat’a göre, bu önümüzdeki iki yıl boyunca İstanbul hava trafiğinde sıkıntının süreceği anlamına geliyor. Bu, aslında sadece havayolu şirketlerinin sorunu değil. Yolcuları da etkileyecek bir durum. Uçaklara iniş ve kalkış iznini veren Devlet Hava Meydanları, yoğunluktan dolayı uçakları bekletiyor. Bu da yolculara rötar olarak yansıyor.
DOLARLA FİYATLAMA BAŞLIYOR
Pegasus 1 Temmuz itibariyle Türkiye çıkışlı dış hat biletlerinin ücretlendirmesinde baz alınan para birimini euro yerine dolar olarak değiştirdi. Dış hat bilet satışları şirketin yıllık toplam gelirinin yaklaşık yüzde 13’üne tekabül ediyor. Şirket bugüne kadar, Avrupa uçuşlarının bilet satışını euro, Rusya ve Ortadoğu uçuşlarını ise dolar bazında yapıyordu. İç hat satışları ise Türk Lirası ile gerçekleştiriliyordu. Dolayısıyla, şirketin gelirleri euro, dolar ve Türk Lirası’ndan oluşuyordu. Bundan sonra yurtiçi satışlar Türk Lirası ile yurtdışı çıkışlı satışlar ise dolarla yapılacak. Sertaç Haybat, bu uygulamanın kur kaynaklı kayıpları azaltmayı sağlayacağını kaydediyor.
ORTA ASYA’NIN UÇUŞ ÜSSÜ OLACAK
Pegasus, 2013 yılında Kırgızistan’da Air Manas adlı şirketin yüzde 49 hissesini satın almıştı. Adı Pegasus Asia olarak değiştirilen bu şirket, Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’ten hem iç hat uçuşlarını hem de yurtdışı uçuşlarını gerçekleştiriyor. İki uçağı bulunan Pegasus Asia, Kırgızistan’ı Türkiye üzerinden Avrupa’ya bağlıyor.
Pegasus Asia ile Bişkek’i, Avrupa, Ortadoğu, Rusya ve Uzakdoğu arasında önemli bir buluşma noktası haline getirerek, Orta Asya’nın uçuş üssü yapmayı hedeflediklerini dile getiren Sertaş Haybat, “Bu amaçla Bişkek’ten iç hat olarak Oş, dış hat olarak da Rusya’da Moskova, Yekateringburg ve Novasibirsk, Tacikistan’da Duşanbe ve Khudjant ve Hindistan’da Delhi uçuşlarımıza başladık. Ayrıca, sivil havacılıktan alınacak izinlere bağlı olarak Urumçi (Çin), Ekterinburg (Rusya) ve Taşkent uçuşu gerçekleştirmeyi planlıyoruz” diyor.
Kırgızistan’daki şirketlerinden memnun olan Pegasus, başka ülkelerde de bir şirket satın almayı planlıyor mu? Bu soruya Haybat, “Şu anda masada bir proje yok. Ama önümüze gelen fırsatları değerlendiririz” yanıtını veriyor.
“10 YIL SONRA İÇ HATLARDA EN BÜYÜK OLURUZ”
Bu yılın kasım ayında 10’uncu yılını kutlayacak olan Pegasus, 10 yıl sonra nasıl bir konumda olmayı hedefliyor? Sertaç Haybat, bu konuda, “Dış hatlardaki büyümemiz trafik haklarına bağlı. Ama iç hatlarda Türkiye’nin en büyük oyuncusu olabiliriz” diyor. Haybat, Türkiye’deki havayolu şirketlerinin daha hızlı büyümesi için korumacılık politikalarından vazgeçilmesi gerektiğini vurgulayarak, “Rekabetin artması hem tüketiciye hem de Türkiye’ye yarar sağlar” yorumunda bulunuyor.
Bu yılın ilk çeyreğinde ise Pegasus’in iç hat yolcu sayısı yüzde 9,9’luk artışla 2,86 milyona, dış hat yolcu sayısı ise yüzde 12,4 artışla 1,65 milyona yükseldi. Bir önceki yılın aynı dönemine göre toplam yolcu sayısı yüzde 10,8 artışla 4,52 milyon oldu. Doluluk oranları ise yüzde 78’lerde bulunuyor.
Yeni uçaklarla filosunu büyüten Pegasus’un bu yıl da yolcu rakamlarındaki ivmeyi sürdüreceğini ve yüzde 17’lik büyüme göstereceğini tahmin ettiklerini belirten Vedat Mizrahi, “Her ne kadar Türk Lirası’nda sene başından beri yaşanan değer kaybı ciro rakamlarını olumlu yönde etkilese de, petrol fiyatlarındaki büyük düşüş sonrası bilet fiyatlarında yaşanan geri çekilme bu etkiyi büyük oranda ortadan kaldırmış bulunmakta. Bütün bu gelişmeler neticesinde biz Pegasus’un toplam gelirlerinin yüzde 14’lük bir artışla 3,5 milyar liraya ulaşmasını bekliyoruz” diyor.
AVRUPA’DA “LOW COSTLAR” HAVA TRAFİĞİNİ ELE GEÇİRECEK
Avrupa’daki havayolu şirketlerinin eski şaşalı dönemlerinin kalmadığını belirten Sertaç Haybat, “Ne Lufthansa’nın, ne AirFrance’ın ne de British Airways’in o eski dönemleri yok. Artık ‘Doğu’daki şirketler -buna bizler de dahiliz- daha hızlı büyümeye başladı. Türkiye’de sektör hızlı büyüyor, yine Ortadoğu’da da çok hızlı büyüyen şirketler var. Sektör yavaş yavaş Doğu’ya kayacak” diyor. Haybat’a göre, kendilerini yenileyemeyen şirketler, yeni şartlara da uyum sağlayamıyor. Ayrıca, maliyetleri de çok yüksek. Artık havayollarının lüks bir ulaşım aracı olmaktan çıktığına dikkat çeken Haybat, insanların artık eski yöntem ulaşım araçlarını kullanmak istemediklerini söylüyor. “Ekonomik krizler de olsa kimse uçmaktan vazgeçmeyecek” diyen Haybat, diğer yandan daha ucuz uçma arayışlarının süreceğini belirtiyor. Bunun için Türkiye’de sektörün geleceğini parlak gördüklerini ifade eden Haybat’a göre, Avrupa’da low cost (düşük maliyetli) şirketler büyüyecek. Haybat, zaman içinde Avrupa’daki tüm hava trafiğini onların ele geçireceğine dikkat çekiyor.
Pegasus’un 2005 yılında Türkiye’de “low cost” şirket olarak faaliyete başladığını hatırlatan Sertaç Haybat şunları söylüyor: “O dönemde Railway, Easyjet gibi şirketler bize göre çok daha katı kurallarla çalışıyorlardı. Biz ilk başladığımızda önceden koltuk satın alma ile başladık. Yani, yolcuya oturacağı koltuğu söylüyorduk.
Easyjet’te ise ‘speedy boarding’ vardı. Bunu alanı önce uçağa bindiriyor ve koltuk seçmesini sağlıyordu. Tabii insanlar uçağa koşarak gidiyordu. Çok medeni bir durum değildi. Şirketin bunu yapmasının bir amacı da uçağa binişleri hızlandırmaktı. Biz ayrıca acente sistemini muhafaza ettik. Avrupa’daki diğer low costlar ise daha sonradan bu sisteme geçtiler. Yani, işin geldiği noktaya bakarsak, gelecekte klasik havayolları, ekonomi sınıfında low costlar ne uyguluyorsa aynısını yapacaklar diye düşünüyorum. Onların farkı business class olması olacak. Ekonomi sınıfının yerini ise low cost alacak. Çünkü, başka türlü rekabet etme şansları yok.”
